Jamnik szorstkowłosy to największy indywidualista wśród jamników, nieustępliwy, pewny siebie i odważny ponad miarę.
 

HISTORIA RASY
Pochodzenie jamników nie jest do końca znane. Według niektórych teorii korzenie tej rasy sięgają starożytnego Egiptu, o czym świadczą odkrycia archeologiczne. Uwagę badaczy zwrócił m.in. rysunek pochodzący z czasów faraona Sezostrisa III, przedstawiający niewielkiego psa o długim korpusie i dużych stojących uszach, który odnaleziono w grobowcu egipskiego dostojnika. Podobno podczas wykopalisk natrafiono także na zmumifikowane szczątki takich zwierząt. Wielu kynologów jest jednak zdania, że poza niewielkim podobieństwem fizycznym nie mają one nic wspólnego ze współczesnymi jamnikami. Krótkonożność jest typowa także dla wielu innych ras. To rodzaj mutacji genetycznej zwanej achondrodysplazją, polegającej na zahamowaniu wzrostu kości długich kończyn, przy jednoczesnym normalnym rozwoju kości płaskich, np. czaszki czy miednicy. Osobniki nią dotknięte nie wykazują poza tym żadnych innych anomalii - funkcjonowanie narządów wewnętrznych czy zdolność do reprodukcji nie są zakłócone. Zmutowany gen jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. 

Bardziej prawdopodobna teoria o pochodzeniu rasy mówi, że przodkami jamników mogły być psy gończe zwane Dachsbracke, występujące od stuleci na ziemiach germańskich. W żyłach tych krótkonożnych czworonogów płynie podobno także krew posokowców i pinczerów. Nazwą „bracke” określano różne odmiany psów myśliwskich używanych do tropienia i pogoni. Słowo „Dachs” w języku niemieckim znaczy „borsuk"; i nawiązuje zarówno do rodzaju zwierzyny, na którą początkowo polowały jamniki, jak i do ich fizycznego podobieństwa do borsuka. Niedaleko Cannstatt w dzisiejszych Niemczech odnaleziono szczątki podobnych czworonogów pochodzące z czasów rzymskich podbojów. Pierwsze pisemne wzmianki zawarte w prawach rodowych, datowane na V-IX w., mówią o karze grzywny za zabicie psa używanego do polowania pod ziemią. Najstarszy znany drzeworyt przedstawiający polowanie z jamnikami znajduje się w pochodzącym z 1561 r. traktacie o łowiectwie, którego autorem jest francuski szlachcic Jacques de Fouilloux. Początkowo rasę nazywano Dachskriecher, a później Dachshund. Zmiany fonetyczne doprowadziły do powstania określeń Dackel i Teckel - tego ostatniego używa się powszechnie w krajach Europy Zachodniej. W języku rosyjskim rasa nosi nazwę „taksa” i przed I wojną światową tak mówili o niej również polscy myśliwi.

Po raz pierwszy jamniki pokazano na wystawie w Berlinie w 1878 r., rok później na zjeździe kynologów niemieckich ustalono pierwszy wzorzec. W 1880 r. w Niemczech powstała księga rodowodowa, w której umieszczono ponad 300 przedstawicieli rasy. Pierwszą organizacją kynologiczną zajmującą się hodowlą był Angielski Klub Jamnika (The Dachshund Club) założony w 1881 r. W 1888 r. powstał Niemiecki Klub Jamnika (Deutsche Teckelklub). W 1895 r. usystematyzowano jamniki, dzieląc je ze względu na rodzaj sierści na krótkowłose, długowłose i szorstkowłose oraz według wagi na typ ciężki, średni i lekki - obecnie używa się określenia standardowy, miniaturowy i króliczy, a kryterium podziału stanowi obwód klatki piersiowej. 

Jamnik szorstkowłosy powstał w wyniku kojarzenia odmiany krótkowłosej z dandie dinmont terrierem i sznaucerem miniaturowym. Za pierwszego przedstawiciela nowej rasy uznawany jest Captain v. Wardenburg. Praca nad uzyskaniem obecnego wyglądu jamnika szorstkowłosego polegała na stopniowym eliminowaniu cech sznaucera i upodobnieniu go zewnętrznie do krótkowłosego kuzyna, od którego - poza rodzajem szaty - nie powinien się różnić. 

W Polsce pierwsze jamniki szorstkowłose pojawiły się już w latach 30. XX w. W 1933 r. na wystawie w Warszawie pokazano 11 jamników, wśród których byli także przedstawiciele tej odmiany. Rozwój hodowli jamników szorstkowłosych standardowych przypada na koniec lat 50. XX w. Jamniki miniaturowe i królicze hoduje się od 1975 r. 

CHARAKTER I USPOSOBIENIE
Jamnik szorstkowłosy jest obdarzony dużym temperamentem i silnym charakterem. Bardzo uczuciowy, mocno przywiązuje się do właściciela. Nie lubi zostawać sam, dlatego powinien jak najwięcej czasu spędzać z rodziną. Wesoły i ciekawski, będzie dobrym towarzyszem dla starszych dzieci. Nie poleca się go raczej rodzinom z bardzo małymi pociechami. Bywa nieufny wobec nieznajomych, ale nie powinien się zachowywać agresywnie. Jest czujnym, choć dość hałaśliwym stróżem. 

Dobrze układają się jego relacje z domowymi zwierzętami, potrafi też zgodnie funkcjonować w grupie psów. Wobec obcych czworonogów jest tolerancyjny, ale odpowie na każdą zaczepkę - nawet ze strony znacznie większego od siebie psa. Ma silny instynkt myśliwski, który czasami bywa źródłem kłopotów - na spacerach trzeba pamiętać o tym, że uwielbia gonić zwierzynę. Gdy zwietrzy ciekawy trop, może nie zareagować na wołanie.

Jamnik nie jest kanapowcem - to pies aktywny i żywiołowy. Lubi długie spacery, chętnie aportuje i dobrze pływa. W jego przypadku ruch jest bardzo ważny, ponieważ zapobiega otyłości i wzmacnia mięśnie grzbietu (jest to istotne ze względu na zdarzające się problemy z kręgosłupem). Trzeba jednak pamiętać, że długotrwały, jednostajny wysiłek (np. bieg przy rowerze) jest niewskazany dla psów tej rasy.

UMIEJĘTNOŚCI
To doskonały pies użytkowy, obdarzony najsilniejszym w jamniczej rodzinie instynktem myśliwskim. Cechuje go duża wytrzymałość, siła i zwrotność. Jest świetnym norowcem do polowania na lisy i borsuki. Dzięki specyficznej budowie ciała i odwadze potrafi wejść za zwierzyną do wąskiej jamy i przytrzymać ją do pojawienia się myśliwego. Może pracować jako płochacz w gęstych zaroślach i zagajnikach, polując na bażanty i dzikie króliki. Jest dobrym psem gończym i aporterem, także z wody. Ma świetny węch, dlatego poradzi sobie również jako posokowiec, oznajmiając odnalezienie śladu rannej zwierzyny głośnym szczekaniem. Wrodzona ciętość i szorstka szata przystosowana do pracy w trudnych warunkach sprawiają, że wyjątkowo dobrze radzi sobie w roli dzikarza. Ze względu na krótkie łapy nie nadaje się jednak do pracy w terenie górzystym czy w głębokim śniegu.

W celu zachowania wrodzonych predyspozycji rasy organizuje się próby pracy oraz konkursy norowania, tropowców i posokowców, których zaliczenie jest jednym z warunków uzyskania tytułu interchampiona (międzynarodowego championa piękności). W Stanach Zjednoczonych dużą popularnością cieszą się wyścigi jamników - także w Polsce zorganizowano je kilkakrotnie na wystawach. Dziś większość przedstawicieli tej rasy to psy do towarzystwa. 

SZKOLENIE
Jamnik szorstkowłosy jest inteligentny i bystry, ale jednocześnie uparty i niezależny. Podczas polowania oczekiwano od niego samodzielności, dlatego wyegzekwowanie poleceń może być kłopotliwe. Pies tej rasy powinien poznać podstawowe komendy, ale na duże sukcesy szkoleniowe w zakresie posłuszeństwa lepiej nie liczyć. 

WYCHOWANIE
Niezależny jamnik wymaga stanowczego i konsekwentnego wychowania od szczeniaka, w przeciwnym razie szybko podporządkuje sobie domowników. Ważna jest wczesna socjalizacja szczeniaka, który musi mieć kontakt z ludźmi, psami i nowymi sytuacjami. Ze względu na silny instynkt pogoni jamnik powinien chodzić na smyczy. Nie należy używać szelek, bo zwłaszcza w młodym wieku mogą doprowadzić do deformacji barków i klatki piersiowej. Jedzenie najlepiej podawać w metalowych miskach - wąskich i wysokich, dzięki czemu pies nie pobrudzi sobie uszu. Jamniki lubią spać w zakrytych legowiskach - przydadzą się więc wszelkiego rodzaju budki. Psy tej rasy chętnie się bawią bawełnianymi sznurami, ale nie należy się z nimi przeciągać w okresie wymiany zębów, gdyż może to doprowadzić do deformacji zgryzu.

ŻYWIENIE
Jamniki mają zwykle doskonały apetyt, przez co zdarza im się zbytnio przybierać na wadze. Dlatego sposób żywienia trzeba dostosować do wieku i trybu życia danego psa. Można podawać gotową suchą karmę - istnieją specjalne dla psów tej rasy - lub samodzielnie przygotowywać posiłki. W pierwszym przypadku nie trzeba stosować dodatkowo witamin i mikroelementów, o ile lekarz weterynarii ich nie zaleci; w drugim konieczne jest uzupełnienie diety o odpowiednie preparaty wapniowo-witaminowe. Dzienną porcję dla dorosłego psa najlepiej podzielić na dwa mniejsze posiłki.

PIELĘGNACJA I PRZYGOTOWANIE DO WYSTAWY
Jamniki szorstkowłose występują w dwóch rodzajach szaty, dlatego ich pielęgnacja może być mniej lub bardziej pracochłonna. Pies o krótkiej, twardej sierści nie wymaga trymowania, ale trzeba go raz lub dwa razy w miesiącu dokładnie wyczesać metalowym grzebieniem (najlepiej mieć kilka o różnej gęstości zębów), aby usunąć martwy włos. Można też używać gumowych szczotek lub rękawicy. Jamnik o dłuższym włosie potrzebuje regularnego trymowania go na całym ciele. Szybkość wzrostu sierści jest sprawą indywidualną, dlatego trudno dokładnie określić czas wykonania pierwszego zabiegu - zwykle robimy to wtedy, gdy lekko pociągnięty włos zostaje w palcach. Później powtarzamy trymowanie regularnie trzy lub cztery razy w roku. Nie należy skracać sierści nożyczkami, bo stanie się zbyt miękka i straci typową dla rasy strukturę. Do delikatnych miejsc - na brzuchu, ogonie czy za uszami - można użyć trymera. Kąpiemy jamnika w miarę potrzeby w szamponie dla psów szorstkowłosych i dokładnie wycieramy ręcznikiem. Można wysuszyć go suszarką ustawioną na średnią temperaturę. 

Przygotowanie jamnika szorstkowłosego do wystawy jest wieloetapowe. W przypadku psa z dłuższym włosem pierwsze intensywne trymowanie należy przeprowadzić mniej więcej trzy miesiące przed planowanym pokazem. W miarę odrastania sierści trzeba co kilka tygodni robić poprawki. Osoby niemające doświadczenia powinny skorzystać z usług specjalistycznego salonu lub poprosić o pomoc hodowcę. Jamnik z krótszym, twardym włosem nie wymaga tak pracochłonnego przygotowania - wystarczy drobna korekta sierści.

ZDROWIE
Najczęstszym schorzeniem występującym u jamników jest dyskopatia. Rasa wykazuje też tendencję do odkładania się kamienia nazębnego, który czasem wymaga usunięcia przez lekarza weterynarii. Zapobiegawczo warto stosować pasty lub płyny do czyszczenia zębów, a także systematycznie podawać psu specjalne ciastka i gryzaki. 

Dzięki domieszce krwi teriera jamnik szorstkowłosy jest dość odporny na warunki atmosferyczne. Może jednak źle znosić upały i ostre słońce - znacznie lepiej się czuje w niższych temperaturach, choć nie przepada za silnym wiatrem. Po spacerze w deszczu należy pamiętać o dokładnym wytarciu psa ręcznikiem. Podczas dużych mrozów jamnikom w starszym wieku można zakładać kubraczki. 

DLA JAKIEGO PANA
Jamnik szorstkowłosy to pies odpowiedni dla ludzi aktywnych, którzy potrafią podporządkować sobie takiego indywidualistę. Właściciel nie musi mieć wielkiego doświadczenia, ale powinien wykazać się stanowczością, konsekwencją i cierpliwością. 

 

 

Jamnik szorstkowłosy, grupa IV FCI, sekcja 1, nr wzorca 148

Kraj pochodzenia: Niemcy

Wielkość: standardowy: waga 6,5-7-kg (nie więcej niż 9-kg), obwód klatki piersiowej ponad 35-cm; miniaturowy: waga 4-kg, obwód klatki piersiowej 30-35-cm; króliczy: waga 3,5-kg, obwód klatki piersiowej nie większy niż 30-cm

Szata: szorstka, przylegająca, gęsta i twarda z wyjątkiem kufy, brwi i uszu; sierść na kufie tworzy brodę, a nad oczami krzaczaste brwi 

Maść: dzicza (w różnych odcieniach) z podpalaniem, czarna podpalana i czekoladowa podpalana; białe łatki na piersi dopuszczalne, ale niepożądane 

Dojrzałość: 1,5 roku

Długość życia: 14-18 lat 

Odporność na warunki atmosferyczne: duża